 مسته‌ر سنكسی رِۆژهه‌ڵاتناسی ئه‌مریكی
مسته‌ر سنكسی، كه رِۆژهه‌ڵاتناسێكی ئه‌مریكی یه ( 1831 ـ 1883 ) له كتێبی ( دیانة العرب ) دا ده‌ڵێت: وه دیار كه‌وتنی موحه‌ممه‌د دوا به دوای عیسا به پێنج سه‌دو حه‌فتا ساڵ، ئه‌رك و كاری ئه‌و پێغه‌مبه‌ره بریتی بوو له كامڵ كردن و تێرو پرِ كردنی ئه‌قلی به‌شه‌ر، له رِێگه‌ی تێر كردن و بێ نیاز كردنی له بنچینه سه‌ره‌تاییه‌كانی ئاكارو ئه‌تواری جوان و له جێ خۆی ئه‌بینی یه‌وه، ئه‌ویش به گه‌رِانه‌وه‌ی بۆ ئه‌و مه‌بده‌ئه‌ی كه ئه‌ڵێت خودا تاكه پشتی قاییم ئه‌كرد، وه به‌و ژیانه‌ی كه له دوای ئه‌م ژیانه‌ی دونیاوه كه هه‌موو خه‌ڵكی رِوو یتێ ئه‌كه‌نه‌وه تێ ئه‌كۆشا.
ئینجا ئه‌ڵێت:
فیكره‌و بیرو بۆچوونی ئیسلامی بوو به ده‌رمانی حه‌وت ده‌رده بۆ به ته‌نگه‌وچوونێكی زۆر له بارو له جێ بۆ جیهان، ئه‌قل و هه‌ست و نوستی ئینسانیه‌تی رِزگار كرد له‌و كۆت و پێوه‌نده قورِسه‌ی كه په‌لكێشی به‌ر ده‌م فاڵچی و خورافچیه‌كانیان ئه‌كردنه‌وه، موحه‌ممه‌د دێت هه‌موو چه‌شنه وێنه‌كان له په‌ستگاكاندا له ناو ئه‌بات و پووچیان ئه‌كاته‌وه، هه‌موو ئه‌و بوت و تیمسالانه‌ی كه وێنه‌ی خوایان گوایه به خه‌ڵكه‌كه نیشان ئه‌دا ووردو خاش و خاپووری كردن، تا وای كرد فیكری ئینسانه‌كانی رِزگار كرد له بیرو باوه‌رِی ته‌جسید. ( مه‌به‌ست له‌و شێوه ناشیاوه‌ی كه به ئه‌قڵی خۆیان له درووست كردنی بوته‌كاندا رِه‌نگی خوایان وه‌به‌ر ئه‌هێنا ! ).
|