 گومانی ئەوەی کە پێغەمبەر بە زمانی عەرەبی قسەی کردووە ، ئەی چۆن پەیامەکەی جیهانییە ؟؟!
گومان : ئەگەر محمد ﷺبە ڕەچەڵەک زمانی عەرەبی بێت ، چۆن دەکرێت خودا بۆ گەلانێک بینێرێت ، کە عەرەب نین و بە عەرەبی قسە ناکەن ؟! یاخود چۆن خودا ئەرکی وەرگرتن و جێ بەجێ کردنی پەیامێک دەخاتە ئەستۆی خەڵکانێک کە لە زمانی پەیامەکە دەزانن ،نە دەشتوانن قسەی پێ نکەم ئەگەر واش بێت ئەی چۆن ئەتوانن لە قورئان تێ بگەن ، چۆن دەتوانن درک بە ئاراستە کردنی پێغەمبەری ئیسلام بکەن لە کاتێکدا کە قورئان بە عەرەبییە و پێغەمبەریش بە عەرەبی دەدوێت ؟
وەڵامی گومانەکە : یەکەمیان : پێغەمبەری خوا ﷺ پەیامێکی بۆ سەرۆک و پاشاکانی هەموو گەل و هۆزەکان نارد داوای موسوڵمان بوونی لێکردن ئەو ڕێگایەش دوای بەیاننامەی حودەیبیە هاتە کایەوە هەروەها هەموو ئەوانەی وەک نامە بەر بۆ ئەو سەرۆک و پاشایە نێردرا بون زمانی ئەو گەلانەیان دەزانی کە نامەیان بۆ بردبون .
هەروەها ئەو ﷺدوو وەرگێڕی هەبوون کە هەر پەیامێکی لە زمانێکی ترەوە بۆ دەهات بۆیان وەردەگێڕا بۆ سەر زمانی عەرەبی
دووەم : پاشای سەرکردەی گەلەکانی تریش وەرگێڕیان هەبوون کە هەرچی لە پێغەمبەرەوە ﷺ بۆیان هاتبا بۆیان وەردەگێڕان
سێیەم : زۆربەی جولەکە و گاورانیش زمانی ئەرەبییان دەزانی هەروەک چۆن هەندێ لە گاورەکان عەرەب بوون وەکو ( مەسیحەکانی نەجران ) گەلانی تری غەیرە عەرەبیش وەکو فارس و گەلانی دی بەهەمان شێوە .
چوارەم : سەردەمی ئازاد کردنی وڵاتان ،کاتێک سەربازە موسوڵمانەکان دەچونە هەر وڵاتێک وەک چۆن ئاینی ئیسلامییان بڵاو دەکردەوە ئاواش زمانی عەرەبییان فێری خەڵکی ئەو وڵاتە دەکرد ، هیچ وڵاتێکیش نییە ئیسلامی تێدا بڵاو بێتەوە زمانی عەرەبیشی تێدا بڵاو نەبێتەوە تەنانەت لە زۆر شوێن جێگای زمانی فەرمی زۆر لەگەلانی وڵاتەکەشی گرتۆتەوە بۆ نمونە : زمانی قیبتی لە میسڕ زمانی فارسی لە عێراق ئە و پەڕی باکوری ڕۆژئاوای ئەفریقیا زمانی سریانی و چەندنین وڵاتی تر
پێنجەم : موسوڵمانە عەرەبەکان هەستان بە وەرگێڕانی ئەو بەبەتانەی پێویستییان پێیان هەبوو لە کلتوری گەلانی دی ، بەمەش دەروازەی هزری و ڕۆشنبیری و زانیارییان بەڕوی ئەو موسوڵمانانەدا واڵا کرد کە تەنیا زمانی عەرەبیان دەزانی هەروەک چۆن هەستان بە وەرگێرانی هەربەشێک لە کلتوری عەرەبی ئیسلامی کە بە پێویستییان دەزانی بەمەش وەک وەفایەک و مافێکی بانگەواز و ڕاگەیاندن ئەو یاسایانەیان لە عەرەبییەوە وەرگێڕایە سەر زمانی گەلانی تر
شەشەم : گەلانی غەیرە عەرەبی کە بوونە موسوڵمان بەدەم زمانی عەرەبییەوە هاتن و وازیان لە زمانی خۆیان هێنا و لە ڕوی زمانەوە بونە عەرەبی لەوانەش زانای پایە بەرز هەڵکەوتن لەوانەش زانای پایە بەرز هەڵکەوتن و کاریگەری لەسەر گەشەسەندنی هزری ئیسلامی هەبوو لەوان زانای زمان و ڕێزمان و ڕەوان بێژی و شەرع زان و بنچینە ناسان تەفسیر و فەرمودە فەلسەفە و .... هتد
محمد لە دیدی بیانیەکاندا
ن: یامن الحاجە
و: مزفر عەولا قەسرێی
لا: ۷۰-۷۲
|